Jeśli myślisz, że Pruszków czy Wołomin z Odwróconych to legendarne grupy przestępcze z zamierzchłych czasów a uzbrojone gangi z Pitbulla to romantyczna przeszłość polskich organów ścigania, to udowodnimy ci, że się mylisz. Nie dalej jak w lutym tego roku CBŚ, za przestępstwa VAT-owskie i pranie pieniędzy, zatrzymało „Słowika” i „Parasola”, ścisłe kierownictwo byłej grupy pruszkowskiej, i „Młodego Wańkę” – syna Leszka „Wańki” Danielaka, także jednego z bossów tej formacji. Dla „Młodego Wańki” nie było to z resztą pierwszy raz w ostatnich latach. W 2012 roku na przykład został zatrzymany za próbę wymuszenia 600 tys. zł od sochaczewskiego biznesmena. Z resztą – żona „Słowika”, Monika w 2013 r. także trafiła do aresztu za kierowanie zorganizowaną grupą przestępczą i handel narkotykami. Rzekomo doszczętnie rozbita grupa wołomińska również nie daje o sobie do końca zapomnieć. Na przełomie marca i kwietnia tego roku, wśród 19 osób zatrzymanych za handel narkotykami przez Policję i ABW, znalazł się ponoć przedstawiciel gangu, który pierwsze kroki w branży stawiał jeszcze w latach 90-tych.

A i to zaledwie ułamek tego, co o znanych polskich gangsterach w ostatnich latach przebiło się do opinii publicznej. Wiele wskazuje na to, że choć zmienił się charakter ich przestępstw, ciągoty do szybkiego, łatwego i niebezpiecznego zarobku pozostały. I to pomimo logiki, która podpowiada, że w dzisiejszych czasach dawni gangsterzy powinni się skupić na bawieniu wnuków.

Tymczasem nic w tym nadzwyczajnego, że każdego – gangstera czy nie – ciągnie do zarobku w dziedzinie którą zna i lubi. Można założyć, że królowie życia z lat 90-tych nie potrafią już niczego innego i że nawet wieloletnie odsiadki nie nawróciły ich na dobrą drogę. Być może nieco przytępiły ich ostrożność i odebrały gangsterom parasol ochronny (w „starych czasach” znacznie łatwiej było korumpować władze i organy bezpieczeństwa państwa), ale nie odebrały im poczucia, że mogą wszystko. Wręcz przeciwnie – prawdopodobnie „Słowik” czy „Parasol”, przez wzgląd na dawną sławę i pozycję, nadal liczą na to, że ich pseudonimy otwierają wszystkie drzwi. I pewnie tak jest, ale z zupełnie innego powodu niż myślimy…

A gdyby spojrzeć na to z innego kąta? Jak by nie patrzeć znany mafiozo ze starej, słynnej formacji przestępczej to w dzisiejszych czasach niemal idealny kozioł ofiarny. Wielka chodząca czerwona flaga, której poczynania służbowo czy z ciekawości będzie śledziło tysiące oczu, choćby przez wzgląd na ich widowiskowe kreacje w popkulturze. To jak sygnał ostrzegawczy – policjancie, dziennikarzu śledczy: „Patrz tutaj!”, podczas gdy prawdziwy sprawca, autor przedsięwzięcia odbywającego się w tle wielkiego powrotu gangu takiego czy innego, przemyka w ciemności nie zauważony przez nikogo.

Ciekawe jak wielu byłych „pruszkowskich”, „wołomińskich, „mokotowskich” aktorów wraca na scenę i kto jest bezimiennym reżyserem tej sztuki. Ciekawe, czy analitycy zachowawczo poprzestają na tych pierwszoplanowych kreacjach, czy – tak jak powinni – kopią głębiej?

ŹRÓDŁA: Zatrzymano ścisłe kierownictwo gangu pruszkowskiego. Chodzi o wyłudzenia VAT, „Stary Pruszków” nie poszedł na emeryturę, Gangsterzy „Mokotowa” i „Wołomina” połączyli siły z oszustami paliwowymi, by wyłudzić miliony,„Wołomin” wraca do gry? Miliony papierosów i setki kilogramów narkotyków, „Młody Wańka” podejrzany o wymuszenie, Żona „Słowika” na wolności

ŹRÓDŁO OBRAZKA: Rzeczpospolita

Thomson Reuters Word-Check to baza danych osób zajmujących eksponowane stanowiska polityczne (tzw. PEP – Politically Exposed Person) oraz osób i organizacji podwyższonego ryzyka, w tym terrorystów, przestępców i zorganizowanych grup przestępczych, używana do identyfikowania m.in. poważnych zagrożeń finansowych.W kooperacji z Centrum Zwalczania Terroryzmu (Combating Terrorism Center) Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w West Point, Thomson Reuters Word-Check przeprowadził badania analityczne, które ujawniły powiązania pomiędzy terroryzmem a grupami zajmującymi się poważną przestępczością, szczególnie silne w krajach dobrze rozwiniętych.

Analizie danych poddano powiązania społeczne tych, którzy czerpią profity z różnego rodzaju działalności przestępczej, w tym handlarzy narkotykami, członków zorganizowanych grup przestępczych, handlarzy ludźmi i osób zaangażowanych w korupcję polityczną a znanymi grupami terrorystycznymi. Analiza sieci 15 tys. powiązań obejmowała przeszło 2,7 tys. osób ze 122 krajów.

Badania te uprawdopodobniły istnienie samoorganizującego się systemu, w którym powiązania osobowe rozkładają się przekrojowo przez wszystkie szczeble i etapy działalności przestępczej i terrorystycznej. Nawet 35% wszystkich analizowanych przestępców i osób podejrzewanych o udział w poważnych czynach przestępczych, przecięło drogę z przedstawicielami grup terrorystycznych. Co ciekawe wykazano także, że transgraniczna pozycja niektórych inwdywiuum powiązanych z terroryzmem, czyni z nich pożądanych łączników nie powiązanych ze sobą zorganizowanych grup przestępczych. W wyniku analizy uznano bowiem grupy terrorystyczne za bardziej centryczne niż te czysto kryminalne.

Na deser badacze danych serwują także gorzką uwagę, na temat funkcjonowania systemu wykrywania aktorów teatru przestępczego i zwalczania prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Zgodnie z ich opinią analiza danych w instytucjach rządowych jest rozwinięta niewystarczająco w stosunku do zagrożenia, rosnącej ilości źródeł danych i nowoczesnych narzędzi analitycznych. Skuteczność w zwalczaniu tych niebezpieczeństw wymaga bowiem kreatywnego podejścia, zadawania nieszablonowych pytań i współpracy pomiędzy instytucjami znacznie większej, niż odbywało się to do tej pory.

Jeśli jesteś zainteresowany tym, jak wygląda praca analityków przy sprawach związanych z działalnością terrorystyczną, przeczytaj też nasz artykuł: Jak analitycy łapią terrorystów? – Według GCHQ.

ŹRÓDŁO: Terrorist and criminal networks, more connected than you think, Risky Business: The Global Threat Network and the Politics of Contraband

* Niniejszy artykuł nie jest tłumaczeniem, lecz swobodnym omówieniem treści zawartych w publikacjach źródłowych.

Wyobraź sobie przez chwilę: jesteś jednym z kapitanów w zorganizowanej grupie przestępczej. Pod tobą rozpościerają się sieci kilkunastu mniejszych grup, zaangażowanych w określone zadania. Jedni zajmują się produkcją, dajmy na to narkotyków. Mają chemików, pakowaczy. Towar odbiera i transportuje inna grupa, która specjalizuje się tylko w niepostrzeżonym przemieszczaniu zapasów z jednego miejsca w drugie. Na miejscu czeka na nich jakiś hurtownik. Też twój człowiek. To od niego detaliści odbierają towar i dostarczają go do konsumenta. Po drodze pośredniczy w tym cała masa kurierów, mułów, pośrednich sprzedawców. To nie koniec, bo przecież z tego interesu są pieniądze. Sprzedawcy końcowemu zostaje każdego dnia pakiet gotówki, bo kto by płacił za proszek przelewem. Kasa nie wróci tą samą drogą, nikt nie jest aż tak głupi. Pieniądze odbiera twój zaufany. Ubrane i umyte (sic!) słupy lokują je za niewielką opłatą na rachunki złożone niewiele wcześniej – w końcu są jednorazowego użytku. Potem wędrują z konta na konto, wszystkie założone przy niewielkiej pomocy kompletnie nie znanych ci ludzi z zupełnie innej branży. Znają się na tym a ty nie, więc nie szkoda ci zapłacić. Kapitanowie odbierają je gdzieś, gdzie nikomu nie przyjdzie do głowy ich szukać. A potem trafiają do ciebie, pomniejszone o poszczególne usługi, opłaty manipulacyjne, prowizje i różnorakie „podatki”, ale wciąż pokaźne.

Szczęściarz. Stanowicie grupę. Mocno ze sobą związaną, bo każdy wie, że wpadka oznacza więzienie. Każdemu zależy na tym, aby grupie się udało. Sieć powiązań, skierowana na sukces finansowy i zmotywowana do utrzymania tajemnicy znacznie bardziej, niż w zwykłych relacjach międzyludzkich.

Powiedz – czy z tak przebiegłą i zdeterminowaną personą jak ty, albo twoi ludzie, można wygrać?

Kilkadziesiąt lat temu ktoś wymyślił, że aby walczyć z przestępczością zorganizowaną, trzeba utworzyć sieć wymiany informacji, która będzie tak szybka i tak treściwa, że nie straszna będzie służbom odległość czy czas, który upływa. Sieć dzierżąca w swoich rękach przetworzone i dostosowane do potrzeb i warunków informacje, gotowa do podzielenia się nimi w każdym momencie. Niewiele później zaczęto szkolić niektórych funkcjonariuszy służb tak, aby byli gotowi wymieniać się informacjami, bez względu na terytorium, język czy metody pracy. Powstał pewien uniwersalny, ponadgraniczny język, dzięki któremu transfer wiedzy stał się możliwy. Prawidła, zrozumiałe dziś dla grupy ludzi, szkolonej w bardzo specyficzny sposób – analityków kryminalnych.

Niestety – sieciowy potencjał tej dziedziny zdaje się dziś w Polsce całkowicie niewykorzystany. Analitycy pracują w pojedynkę, mierząc się z nawałem danych kryminalnych, nad którymi powinni pracować w wielofunkcyjnych, elastycznych zespołach. Przygotowują analizy, które żyją tylko tak długo jak długo toczy się sprawa, a potem umierają w pokrytym kurzem archiwum, nawet jeśli potencjał tkwiący w użytych do analizy danych lub w samych wnioskach analitycznych, daleko wykracza poza śledztwo.

Takie mamy prawo – można by rzec. A my powiemy inaczej – takie mamy niepisane praktyki, bo przecież analizy kryminalnej ze świecą szukać w obowiązujących przepisach prawa. To źle – bo brakuje kwestii porządkujących status analizy kryminalnej w polskich organach ścigania. Ale i dobrze – bo jeszcze mamy szansę zrobić wszystko tak jak trzeba. Byleby od początku.