Grupy przestępcze: klany, korporacje, sieci czy rynki?

Klany (clans), bazujące na więzach krwi bądź innych tradycyjnych wartościach, są jedną z najstarszych form organizacji przestępczych w historii ludzkości. Grupy te są niezwykle hermetyczne a ich członkowie lojalni wobec siebie. Klany zwykle trzymają się razem i działają w lokalnym środowisku. W przypadku konieczności włączenia do grupy kogoś spoza kręgu osób powiązanych rodzinnie, klany uciekają się do procedur charakterystycznych dla tajnych stowarzyszeń: rytuałów inicjacyjnych czy ustawianych mariaży, które w ostatecznej wymowie w ten czy inny sposób czynią z kandydata członka rodziny. Takie struktury organizacyjne chronią swoich członków, także poprzez wprowadzenie bardzo restrykcyjnych zasad. Klany mają tendencję do zawierania sojuszy z innymi podobnymi sobie klanami, dzięki czemu z lokalnej działalności mogą wyjść na poletko międzynarodowe.

Hierarchia korporacyjna (corporate hierarchy), najbliższa potocznemu wyobrażeniu o strukturze zorganizowanej grupy przestępczej, zakłada, że grupa taka, podobnie jak w dużych przedsiębiorstwach, składa się z szefa, jego zastępców, dyrektorów, managerów terytorialnych wyższego, średniego i niższego szczebla, nadzorców, a w końcu z szeregowych pracowników. Model ten, zdefiniowany już za czasów pierwszych „ojców chrzestnych”, sprawdza się w warunkach lokalnych i narodowych, jednak niekoniecznie w sytuacji międzynarodowej, ze względu na swoją scentralizowaną i mało elastyczną strukturę.

Na globalne polityczne, ekonomiczne i społeczne zmiany znacznie lepiej reagują zorganizowane grupy przestępcze o budowie sieciowej (network model). Istnienie sieci zakłada, że osoby wewnątrz grupy nie są ze sobą powiązane relacją podległości i dominacji, lecz płaskim podziałem obowiązków. Grupa zatem składa się z mniejszych elementów, z których każdy specjalizuje się w określonym typie aktywności (jak na przykład w grupie narkotykowej: producenci, handlarze, kurierzy). Dzięki strukturze sieciowej, działalność przestępcza grupy może mieć styczność z działalnością legalną, co wprost przekłada się na możliwości np. legalizowania zysku z aktywności nielegalnej oraz szybkość adaptacji do zmiennych warunków środowiskowych. Komunikację w grupie o takiej budowie umożliwiają współczesne technologie, co również zwiększa jej mobilność, rozległość i szybkość działania.

Jednym z najnowszych i zyskujących co raz większą popularność modeli rozległych powiązań przestępczych, jest model rynkowy (economic market), który może nieco przypominać model sieciowy, lecz nim nie jest. W modelu tym zorganizowane grupy przestępcze dostosowują się do warunków rynkowych i ekonomicznych a ich celem jest zdominowanie całego sektora, poprzez wynajem elementów pozwalających im na prowadzenie działalności przestępczej i brakujących do podporządkowania sobie środowiska. Przykładem grupy działającej w tym modelu może być kartel narkotykowy, który produkuje kokainę na terenie Kolumbii, ale aby ją sprzedać zawiera alians z inną grupą przestępczą, działającą na terenie USA i zajmującą się zawodowo dystrybucją narkotyku. W przenośni można stwierdzić, że obie grupy zawierają sojusz bądź umowę, pozwalającą im w określonym czasie działać wspólnie. Gdyby jednak na rynku amerykańskim pojawiła się inna grupa, oferująca lepsze niż ta pierwsza warunki, kartel może zerwać dotychczasową umowę i „podpisać” nową z innym partnerem. I odwrotnie, grupa amerykańska może nagle zawrzeć przymierze z innym kartelem. W tym układzie wszystko zależy bowiem od tego, jak wiele jeden element może zaoferować drugiemu. Wszystko reguluje rynek.

Zapraszamy do obejrzenia czteroodcinkowej prezentacji, poświęconej strukturom zorganizowanych grup przestępczych:

 

 

Dodaj komentarz